Endometriozis, rahim içini döşeyen endometrium adı verilen dokunun rahim dışında, başka organlarda bulunmasıyla ortaya çıkan kronik bir sağlık sorunudur. Normalde rahmin iç duvarında yer alan endometrium dokusu, her adet döngüsünde kalınlaşır ve gebelik oluşmadığında kanama yoluyla vücuttan atılır. Ancak endometriozisde bu doku, rahim dışındaki bölgelerde (genellikle yumurtalıklar, fallop tüpleri, bağırsaklar veya pelvik bölgedeki diğer organlar) yerleşir. Bu doku her adet döngüsü sırasında normal rahim dokusu gibi kalınlaşır ve kanar, ancak vücut dışına atılamadığı için çevre dokularda iltihaplanma, yapışıklıklar ve yara dokusu oluşumuna neden olabilir.

Endometriozis Neden Olur?

Endometriozisin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, aşağıdaki teoriler bu durumu açıklamaya çalışmaktadır:

1. Retrograd Menstrüasyon: Adet kanının fallop tüpleri yoluyla geriye doğru akarak pelvik boşluğa geçmesi ve burada yerleşip büyümesi teorisidir.

2. Genetik Yatkınlık: Ailede endometriozis öyküsü bulunan kadınların bu duruma daha yatkın olduğu düşünülmektedir.

3. Bağışıklık Sistemi Bozuklukları: Vücudun anormal doku büyümesini kontrol edememesi de endometriozise katkıda bulunabilir.

4. Embriyonik Hücre Teorisi: Bazı embriyonik hücrelerin yanlış yerlerde rahim dokusu benzeri yapılar oluşturabileceği düşünülmektedir.

Endometriozis Belirtileri Nelerdir?

Endometriozis belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. En yaygın belirtiler şunlardır:

• Ağrılı Adetler (Dismenore): Adet döneminde şiddetli karın ve kasık ağrısı.

• Cinsel İlişki Sırasında Ağrı: Derin ilişki sırasında veya sonrasında ağrı hissedilmesi.

• Kronik Pelvik Ağrı: Adet dönemleri dışında da karın ve pelvik bölgede sürekli ağrı.

• Adet Düzensizlikleri: Adet kanamalarının aşırı miktarda olması ya da düzensiz olması.

• Kısırlık: Endometriozis, kısırlık (infertilite) nedenlerinden biri olabilir.

• Bağırsak veya Mesane Problemleri: Kabızlık, ishal, bağırsak hareketleri sırasında ağrı veya idrar yaparken ağrı.

Endometriozis Tanısı Nasıl Konur?

Endometriozis tanısı koymak için kullanılan yöntemler:

1. Pelvik Muayene: Doktor pelvik bölgede anormallikler veya ağrılı alanlar olup olmadığını kontrol eder.

2. Ultrason: Yumurtalık kistleri veya diğer anormallikleri tespit etmek için kullanılır. Ancak ultrason her zaman kesin sonuç vermez.

3. Laparoskopi: Kesin tanı koymak için kullanılan en etkili yöntemdir. Küçük bir kesi yoluyla karın içine kamera yerleştirilir ve endometriozis lezyonları direkt olarak gözlemlenir. Gerekirse bu sırada tedavi de yapılabilir.

Endometriozis Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Endometriozis tedavisi, hastanın yaşadığı belirtiler, hastalığın yaygınlığı ve hamile kalma isteğine göre değişir:

1. Ağrı Kesici İlaçlar: Adet döneminde yaşanan ağrıyı hafifletmek için reçetesiz veya reçeteli ağrı kesiciler kullanılır (örn. ibuprofen).

2. Hormon Tedavisi: Endometriozisin ilerlemesini durdurmak için hormon düzenleyici ilaçlar kullanılabilir. Doğum kontrol hapları, progesteron tedavisi veya GnRH agonistleri gibi hormon tedavileri ağrı ve semptomları hafifletebilir.

3. Cerrahi Tedavi: Laparoskopi yoluyla endometriozis odaklarının çıkarılması, ağrıyı hafifletmek ve doğurganlığı artırmak için uygulanabilir. Daha ileri vakalarda, histerektomi (rahmin alınması) nadir durumlarda tercih edilebilir.

4. Destekleyici Tedavi: Diyet, egzersiz ve stres yönetimi gibi yaşam tarzı değişiklikleri de semptomları hafifletebilir.

Endometriozis Hamile Kalmayı Zorlaştırır mı?

Endometriozis, kısırlık nedenlerinden biri olabilir. Endometriozisin yumurtalıklarda ve fallop tüplerinde neden olduğu yapışıklıklar ve yara dokusu, yumurtlamayı ve döllenmeyi zorlaştırabilir. Ancak doğru tedaviyle birçok kadın hamile kalabilir. Tedavi seçenekleri arasında cerrahi müdahaleler, tüp bebek (IVF) tedavisi ve diğer üreme yardımı teknikleri bulunur.

Endometriozis, yaşam kalitesini düşürebilen, ancak tedavi edilebilir bir durumdur. Erken tanı ve uygun tedaviyle semptomlar kontrol altına alınabilir ve birçok kadın için doğurganlık korunabilir.